Nowy System Instrumentów Metodycznych (SIM) - reforma w pigułce

 

To już pewne! 26 czerwca 2021 r. podczas XXIV zbiórki Rada Naczelna przyjęła zmiany w Systemie metodycznym ZHP oraz nowy System Instrumentów Metodycznych. I chociaż wewnątrz ZHP jest wiele głosów za, jak i przeciw, jedno jest pewne - reforma z pewnością da nową jakość nie tylko instrumentom zespołowym, ale również całej organizacji.

Praca nad nowym SIM rozpoczęła się już w 2017 r. kiedy to 40. Zjazd ZHP zobowiązał Główną Kwaterę do przeprowadzenia przeglądu, weryfikacji i aktualizacji instrumentów metodycznych. Następnie w 2018 r. rozpoczęto działania zmierzające do powstania nowego SIM. Przez ostatni rok (2020) przeprowadzano pilotaż nowego sytemu, po którym ZIM, czyli Zespół projektowy ds. reform instrumentów metodycznych przekazał raport Przewodniczącemu ZHP.

Co to jest SIM? Reforma Instrumentów Metodycznych krok po kroku

System Instrumentów Metodycznych ZHP to zbiór narzędzi, których używamy, aby rozwijać siebie i swoich harcerzy. Sprawności, stopnie i wyzwania są odpowiednikiem mąki, jajek i cukru, które służą do upieczenia całkiem pysznego ciasta. Bez SIM nie udałoby się kształtować dobrych postaw oraz rozwijać nowych umiejętności w takim  samym stopniu. Instrumenty metodyczne dzielimy na zespołowe oraz indywidualne. Do tych pierwszych należą tropy, czyli nic innego niż zadania zespołowe. Do instrumentów indywidualnych zalicza się sprawności, gwiazdki zuchowe, stopnie harcerskie oraz próbę zucha/harcerza/harcerza starszego/wędrownika.

Najważniejsze zmiany - reforma SIM ZHP

Czas zacząć od ogółu, czyli jakie najważniejsze zmiany wprowadza nowy System Instrumentów Metodycznych? Po pierwsze - zaktualizowano idee stopni harcerskich oraz zuchowych. Poza zadaniami podstawowymi uzależniono zdobywanie stopni od zrealizowanych sprawności, tropów oraz wyzwań. W próbie mogą pojawić się również zadania uzupełniające. Co ważne próbę na stopień będzie można otworzyć przed złożeniem Przyrzeczenia Harcerskiego, dopiero zamknięcie jest uzależnione od tego czy posiadamy krzyż harcerski.

Po drugie ujednolicono nazwę instrumentów zespołowych. Od teraz sprawności zespołowe, zadania zespołowe, projekty starszoharcerskie oraz znaki służb będą nazywane... tropami (odpowiednio do każdej metodyki: zuchowymi, harcerskimi, starszoharcerskimi oraz wędrowniczymi). Tropy mają za zadanie stymulować rozwój kompetencji interpersonalnych oraz umiejętności pracy w grupie. Poza tym pomagają w budowaniu wspólnoty celu oraz wspierają działanie systemu małych grup. Zdobyte tropy będą oznaczane na mundurze w formie małych, haftowanych rombów.

W końcu będą wyzwania, czyli instrument odpowiedzialny za wspieranie w indywidualnym rozwoju duchowym i emocjonalnym. Wyzwania powinny być układane specjalnie dla każdej z osób w oparciu o Prawo i Przyrzeczenie Harcerskie. Mają przekonywać do pracy nad sobą i zmiany świata na lepsze. To najmniej sprecyzowany z instrumentów ponieważ ma być mocno zindywidualizowany do potrzeb harcerzy. W skrócie będzie należało wybrać aspekt nad którym chce się pracować, sformułować zadanie, które ma pomóc w rozwoju i je wykonać.

Zdobywanie stopnia HO oraz HR nie będzie uzależnione od zdobycia naramiennika wędrowniczego. Tym samym stanie się on "potwierdzeniem" przynależności do ruchu wędrowniczego oraz działania w zespole wędrowniczym. Powstanie również nowy naramiennik starszoharcerski, którego celem będzie przygotowanie harcerzy starszych do działania w zastępie starszoharcerskim. Co ważne, mają to być narzędzia dla harcerzy, a nie dla kadry. Ta nie powinna ich nosić na swoim mundurze jeżeli wcześniej ich nie zdobyła.

Próba harcercerki/harcerza nie ma stanowić  wyzwania, a przygotowywać do świadomego złożenia przyrzeczenia harcerskiego. Zapis ten ma poskromić zapędy niektórych środowisk, dla których zdobywanie krzyża harcerskiego stanowiło de facto realizację kolejnego stopnia.

SIM - sprawności harcerskie

Już od kilku lat posługujemy się stwierdzeniem, że sprawności dają nam kompetencje na całe życie. To właśnie jeden z elementów nowego SIM, któremu poświęcono dość dużo czasu dopasowując je do wymagań XXI wieku. Efektem są nie tylko nowe sprawności harcerskie oraz zuchowe, ale również sprecyzowane wymagania, czyli konkretne zadania do wykonania. Od teraz zdobywając sprawność będzie trzeba "odhaczyć" konkretne pola bez konieczności układania indywidualnej próby. Co ważne sprawności nadal mają 4 poziomy trudności jednak zrezygnowano ze sprawności mistrzowskich. W nowym SIM są to po prostu sprawności czterogwiazdkowe. Zwykle sprawności mistrzowskie nie miały zbyt wiele wspólnego z profesjonalizacją konkretnej dziedziny, dlatego pozostawiono je dla harcerzy, którzy "na poważnie" zajmują się danym zagadnieniem. Funkcję sprawności mistrzowskich mają teraz pełnić po prostu patenty oraz uprawnienia zdobywane w konkretnych dziedzinach.

Jedną ze sprawności, która de facto stanowiła wyzwanie były Trzy Pióra. Teraz gdy zrealizowane wyzwania nie będą oznaczane w jakikolwiek sposób na mundurze mogłyby one stracić na swojej renomie. Dlatego postanowiono, że osoby które zdobędą tą popularną sprawność będą mogły oznaczać to nosząc nową, metalową oznakę. Nie zmieniają się jednak zasady jej zdobywania - nadal będzie trzeba pomyślnie przejść trzy próby , z których każda trwa jedną dobę.

A gdzie pole rozwoju dla kadry?

Tutaj z pomocą ma przyjść kategoria "odznaki". W dorosłym życiu powinniśmy konkretyzować swoje umiejętności oraz osiągać mistrzostwo. Dlatego pod tym pojęciem znalazły się wszystkie odznaki specjalnościowe (np. Ratownik ZHP, HOTK, HSZ itd.). Poza tym celem takiego rozwiązania jest propagowanie zdobywania zewnętrznych uprawnień oraz certyfikatów - sprawności na całe życie :)

Nowy SIM został przyjęty - co dalej z reformą instrumentów metodycznych ZHP?

To już zależy tylko od kadry ZHP. Najważniejsze to nie bać się nowych rozwiązań i zacząć je stosować bez większych obaw. SIM przeszedł program pilotażowy i na każdym kroku był konsultowany z całym środowiskiem harcerskim, dlatego możemy przyjąć, że został stworzony przez instruktorów dla instruktorów.

Sprawdźcie również nasze pozostałe blogi dotyczące nowego SIM:

Redaktor: Natalia Perlińska

Artystka Woda Góry Las! Wszystkie wzory na koszulkach, plakietkach, grafiki w naszym internecie tworzy własnie ona. Niesamowicie kreatywna i uzdolniona, a przy tym bardzo pozytywna i pomocna. Poza byciem grafikiem działa w Referacie Specjalnościowym Chorągwi Wielkopolskiej i Harcerskim Kręgu Akademickim “SKIPP”. Co może robić grafik w wolnym czasie? Rysuje! Prezentuje swoje dzieła na instagramie.