Samarytanka – jak pomagać?

W każdej chwili i w każdym miejscu możemy znaleźć się w sytuacji, w której ktoś z naszych bliskich lub osoba nieznajoma będzie potrzebowała pomocy. Możliwości nie brakuje – od drobnych skaleczeń, urazów, po stany zagrożenia zdrowia i życia. W niektórych przypadkach nie zachodzi potrzeba wzywania ratowników, jeżeli w pobliżu znajduje się osoba posiadająca odpowiednią wiedzę i umiejętności. Czasem jednak niebezpieczeństwo jest na tyle duże, że profesjonalna pomoc okazuje się niezbędna. Zdarza się, że w tych najgroźniejszych sytuacjach nasza pierwsza reakcja przed przyjazdem karetki uratuje poszkodowanemu życie. Właśnie dlatego opanowanie techniki harcerskiej zwanej samarytanką jest tak ważne i potrzebne.

Nauka pierwszej pomocy polega jednak nie tylko na przyswojeniu teorii. Najważniejsze są ćwiczenia praktyczne pod okiem osób bardziej wykwalifikowanych. Powinno się też co jakiś czas odświeżać posiadane wiadomości i zapoznawać się z oficjalnymi aktualizacjami najbardziej skutecznych sposobów udzielania pomocy. Są one dostępne na stronie www.prc.krakow.pl/wytyczne.html.

W harcerstwie istnieje możliwość zdobywania sprawności związanych z samarytanką, a także uprawnień, takich jak Brązowa lub Srebrna Odznaka Ratownika Medycznego ZHP, które można uzyskać po ukończeniu odpowiednich kursów.

Problem polega na tym, że żadne kursy ani ćwiczenia nie pozwolą nam w pełni doświadczyć rzeczywistych emocji, towarzyszących niespodziewanym sytuacjom zagrożenia zdrowia i życia. Skuteczność naszych działań ratowniczych zależy wtedy od zachowania zimnej krwi i podejmowania błyskawicznych decyzji. Jak zatem poradzić sobie z nieprzewidywalnymi trudnościami, stresem, strachem? Odpowiedź brzmi: skutecznie przyswojona wiedza i wielokrotne ćwiczenia ułatwią automatyczne działanie w sytuacji zagrożenia. Każdy może i powinien pomóc. Ale by to zrobić – musi mieć wiedzę.

Rozpoczynamy cykl artykułów poświęconych harcerskiej samarytance. Trudno byłoby jednak zamieszczać tu szczegółowe instrukcje udzielania pomocy, ponieważ istnieją na ten temat całe profesjonalne opracowania. Stworzymy więc coś w rodzaju spisu treści: nakreślimy podstawowe działy tematyczne samarytanki i wskażemy miejsca, z których warto czerpać wiedzę – ponieważ żeby się uczyć, trzeba najpierw dowiedzieć się, co właściwie mamy poznawać i gdzie tego szukać. Ale to nie wszystko! Nie zostawimy Was z odsyłaczami. Postaramy się dostarczyć Wam najważniejszych informacji z samarytanki w pigułce.

Na dobry początek – numery alarmowe:

• Policja: 997
• Straż pożarna: 998
• Pogotowie ratunkowe: 999
• Numer alarmowy Unii Europejskiej: 112
• Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe: 985 lub 601 100 300
• Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe: 603 100 100
• Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe: 601 100 100

No dobrze, ale co właściwie mówić, gdy zgłaszamy potrzebę uzyskania pomocy? Przede wszystkim musimy być dobrze zrozumiani przez dyspozytora, który będzie z nami rozmawiał. Dlatego sięgając po telefon weź głęboki wdech i nastaw się na mówienie wyraźne, jasne, spójne i konkretne. Mów to, co niezbędne:

1. Miejsce zdarzenia.
2. Rodzaj zdarzenia (np. wypadek drogowy).
3. Liczba poszkodowanych.
4. Stan poszkodowanych – czy wykazują oznaki życia? Reagują na Twoje pytania? Mają widoczne obrażenia?
5. Twoje imię i nazwisko.
6. Numer telefonu, z którego dzwonisz.

Nie rozłączaj się! Słuchaj dyspozytora. Może cię poprosić o uściślenie jakichś informacji, na przykład o dokładniejsze wskazanie miejsca zdarzenia. Poinstruuje cię też, co robić do momentu przyjazdu karetki. Pytaj, jeśli czegoś nie wiesz. Rozłącz się dopiero wtedy, gdy zostanie powiedziane, że możesz to zrobić.

A kiedy właściwie dzwonić po pomoc? Od razu, gdy widzimy, że coś się dzieje? Czy może lepiej najpierw spróbować jakoś samemu pomóc? Złota zasada brzmi: najważniejsze jest bezpieczeństwo – twoje i poszkodowanych. Nie podchodź, jeśli coś ci grozi – samochody, ogień, woda, przepaść… Lepiej, żeby poszkodowanych nie zrobiło się nagle o jednego więcej, prawda? Z drugiej strony, żeby wezwać pomoc, musisz wiedzieć cokolwiek o zaistniałej sytuacji, musisz zrobić rozpoznanie. Jeśli możesz – zabezpiecz miejsce zdarzenia i dopiero później przystąp do właściwego działania.

Ale po kolei. Przedstawiamy w punktach kolejność postępowania na miejscu zdarzenia – na przykładzie wypadku drogowego.

1. Zabezpieczenie miejsca wypadku:
   – ustaw trójkąt ostrzegawczy – powinien być w bagażniku pojazdu;
   – zaciągnij hamulec ręczny w samochodzie;
   – włącz światła awaryjne.
   Pamiętaj o własnym bezpieczeństwie!
2. Wezwanie pomocy:
   – jeśli jesteś sam: głośno wołaj o pomoc i wezwij pogotowie;
   – jeżeli są świadkowie: wyznacz jedną konkretną osobę i wydaj jej polecenie wezwania pogotowia; sam przystąp do dalszych działań.
3. Sprawdzenie stanu świadomości poszkodowanego:
   – delikatnie potrząśnij za ramiona, wydaj polecenie: „otwórz oczy!”, pytaj o samopoczucie;
   – jeśli poszkodowanych jest więcej niż jeden, najpierw zajmij się tym, którego stan oceniasz jako najcięższy (brak oznak życia, rozległe urazy). Warto pamiętać o tym, że krzyczący poszkodowany jest zwykle w lepszym stanie niż taki, którego nie słychać.
   a) Jeżeli reaguje:
   – pozostaw poszkodowanego w pozycji, w której go zastałeś, o ile nie grozi mu żadne niebezpieczeństwo;
   – regularnie sprawdzaj funkcje życiowe – oddech, tętno; sprawdź stan kości, stawów; szukaj  urazów, ale nie zmieniaj położenia głowy, kończyn i innych części ciała poszkodowanego;
   – pozostań z poszkodowanym do momentu przyjazdu pogotowia; rozmawiaj z nim o ile to możliwe, dbaj by było mu ciepło.
   b) Jeżeli nie reaguje:
   – w razie konieczności wydobądź poszkodowanego z pojazdu za pomocą tzw. chwytu Rauteka:– po wyjęciu z pojazdu ułóż poszkodowanego na plecach, na twardym podłożu; przystąp do resuscytacji krążeniowo-oddechowej.

Tyle na dziś. O tym, jak wykonać chwyt Rauteka, resuscytację krążeniowo-oddechową i pozycję boczną ustaloną – przeczytacie w kolejnym artykule z serii Samarytanka.

Artykuł jest częścią cyklu „Samarytanka Harcerska” – zobacz wszystkie artykuły z tej serii:

1. Samarytanka – jak pomagać?
2. RKO i pozycja boczna ustalona
3. Rany i krwotoki
4. Hipotermia i odmrożenia
5. Gdy upał da się we znaki

Redaktor: Bernadeta Paczkowska Instruktorka 76 Szczepu DH i GZ z Poznania. Magister filologii polskiej, krytyczka literacka. Mieszka z dwoma kotami, chyba że akurat łazi po lasach. Czyta, pisze, gra na gitarze, słucha rocka. Marzy o całorocznym obozie harcerskim.